جبار رحمانی: اعتراض‌ها را نباید به دهه هشتادی‌ها تقلیل داد
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۴۶۲۴۶
«جبار رحمانی» عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم می‌گوید: آنچه ما در جامعه ایران می‌بینیم، نه تفاوت نسلی بلکه یک تعارض نسلی در حال وقوع است؛ یعنی نسل قبلی نمی‌خواهد مختصات، ویژگی‌ها و سبک زندگی نسل جدید را بپذیرد.
به گزارش ایرنا، تصاویری که از ناآرامی‌های اخیر انتشار می‌یافت یک ویژگی برجسته داشت و آن حضور کم‌سن و سال‌ها کف خیابان بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اعتراض‌های اخیر در کشور، از ابعاد مختلف قابل بررسی است. با وجود تنوع و تکثر افرادی که به شیوه‌های گوناگون نارضایتی خود را ابزار کرده‌اند، اما به علت جنس این اعتراض‌ها، اسامی مختلفی روی آن گذاشته‌اند.
یکی از این اسامی اعتراض دهه هشتادی‌هاست؛ نوجوانان و جوانانی که هنوز در سنین دانش‌آموزی یا حداکثر دانشجویی هستند و دختران و پسرانی که کنش و رفتار‌های متفاوتی با نسل‌های قبلی دارند.
اهمیت شناخت این نسل و خواسته‌هایشان باعث شد تا اداره کل پژوهش و بررسی‌های خبری ایرنا پرونده‌ای با عنوان «نسل جدید، عصر جدید» بگشاید و در چارچوب آن با صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف روانشناسی، جامعه‌شناسی، کارشناسان مسائل فرهنگی، آموزشی و ... گفتگو کند.
در ادامه گفتگو با «جبار رحمانی» را می‌خوانید:
تفاوت نه، تضاد نسلی داریمدر وضعیت کنونی می‌توان از بروز یک شکاف نسلی سخن گفت؟ دلایل آن چیست؟
به طور کلی باید گفت که شکاف نسلی در همه دوره‌ها وجود داشته و از این رو مساله امروز جامعه ما هم نیست. کلا همیشه در همه اعصار و همه جوامع این تفاوت نسلی وجود دارد و این تفاوت صفر و یک هم نیست.
در زمینه‌هایی تفاهم وجود دارد و در زمینه‌هایی تفاوت. مشکل وقتی است که نسل قبلی که کنترل برخی شرایط را دارد، ویژگی‌های نسل جدید را نپذیرد و در اینجاست که مشکل بروز پیدا می‌کند و محل مناقشه می‌شود؛ تفاوت نسلی به شکاف نسلی و بعد به تضاد نسلی تبدیل می‌شود.
آنچه ما در جامعه ایران شاهد هستیم این است که نه تفاوت نسلی بلکه یک تعارض نسلی در حال وقوع است. یعنی نسل قبلی نمی‌خواهد مختصات و ویژگی‌ها و سبک زندگی نسل جدید را بپذیرد. صرف نظر از درست یا اشتباه بودن سبک زندگی جوانان، در درجه نخست باید آن را پذیرفت و در خصوص آن گفتگو کرد، اما از آنجایی که ما نمی‌خواهیم درباره این سبک‌های زندگی جدید گفتگو کنیم و بپذیریم، به یک تضاد نسلی منجر می‌شود.
اعتراض‌ها را نباید به دهه هشتادی‌ها تقلیل داددر جریان ناآرامی‌های اخیر بسیاری روی نقش آفرینی جدی ۱۵ تا ۱۸ ساله‌ها تاکید داشتند، آیا می‌توان خصوصیات مشترکی برای جوانان حاضر در این رده سنی برشمرد؟
قاعدتا جوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله خصوصیات مشترکی دارند. یک ابهام در تعریف نسل وجود دارد، مبنی بر اینکه آیا نسل را یک دهه تعریف کنیم یا خیر. در ایران عرفا یک نسل بر اساس دهه تعریف می‌شود. مساله طیف بسیاری از جوانانی که وارد مناقشه شده‌اند، این است که شیوه مدیریت جامعه قابل پذیرش نیست.
آنچه محل مناقشه است اینکه چیزی که اعضای این نسل به دنبال‌اش هستند مساله سایر نسل‌های دیگر نیز هست. یعنی مناقشه کنونی امری است که اقشار جامعه به شکل‌های مختلف از دانش‌آموزان گرفته تا افراد سالمند در منزل در آن درگیر هستند.
ما تمایزی را بین جوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله با سایر اعضای جامعه نمی‌بینیم. اگرچه در این زمینه آمار معتبر و رسمی نداریم، اما نمی‌توانیم فقط بگوییم که عوامل معترض جوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله یا به اصطلاح دهه هشتادی‌ها هستند. دانشجویان هم در این زمینه و در راه‌اندازی برخی تشکل‌ها فعال هستند. در واقع می‌خواهم بگویم این مساله را صرفا نباید به مساله دهه هشتادی‌ها تقلیل داد هر چند شاید فعال‌تر باشند.
جامعه خواستار اقتصاد پویا و معیشت قابل پیش‌بینی استمطالبات یا اولویت‌های اکثریت دهه هشتادی‌ها چه می‌تواند باشد؟
عرصه زندگی به خود مردم واگذار شود. سیاستمداران بیش از حد در جزئیات زندگی دخالت می‌کنند. آنها به جای اینکه وظایف اصلی خود را در تامین رفاه، امنیت و زیر ساخت جامعه انجام دهند، به مداخله در عرصه‌های زندگی اقشار مختلف جامعه می‌پردازند. این چیزی است که اکنون مشاهده می‌شود.
جامعه می‌گوید اموری مانند سبک زندگی را به خود ما واگذار کنید و به جای آن اقتصاد پویا یا امنیت مطمئن و معیشت قابل پیش‌بینی ایجاد کنید؛ بنابراین مساله اصلی بحث سبک زندگی بوده و این نگاه بسیار جدی است؛ به تعبیری کاملا فرهنگی و اجتماعی و به تعبیری موضوعی سیاسی است، زیرا به سیاست گفته می‌شود که پایش را از سبک زندگی مردم بیرون بکشد.
در واقع نسل جدید دیگر این حد از مداخله را نمی‌پذیرد. نسل‌های قبلی به دلیل نوع جامعه‌پذیریشان، با مداخلات کنار می‌آمدند و می‌پذیرفتند، اما نسل جدید دیگر نمی‌پذیرد. به عبارتی نسل جدید این شیوه از عملکرد سیستم را نمی‌تواند هضم کند و در نتیجه به شدت پس می‌زند.
سیستم حکمرانی باید به تکثرات مشروعیت دهدپیشنهاد شما برای اینکه بتوان این نسل را شاخت و با آنها ارتباط برقرار کرد، چیست؟
مساله فقط این نسل نیست؛ این است که در جامعه اصولا شیوه‌های خاصی از سبک زندگی دارای مشروعیت شناخته می‌شود و برخی از سبک‌های زندگی نه تنها مشروعیت ندارد بلکه سرکوب هم می‌شوند.
ما باید سیستم را به نقطه‌ای برسانیم که یک سیاست بازشناختی داشته باشد. سبک‌های مختلف زندگی را مورد شناسایی قرار و آنها را مورد تعریف دوباره خود قرار دهد. از طرف دیگر می‌تواند زمینه گفتگو را فراهم کند. در واقع سیستم حکمرانی باید به این تکثرات مشروعیت دهد و با آن گفتگو کند در غیر این صورت همواره با واکنش‌های خشونت‌بار رو به رو خواهیم بود.
منبع: فرارو
کلیدواژه: دهه هشتادی ها دهه هشتادی ها ۱۵ تا ۱۸ ساله تفاوت نسلی سبک زندگی اعتراض ها نسل جدید
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۴۶۲۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علی مطهری: در خانواده آیت‌الله مطهری با شکاف بین‌نسلی مواجه نیستیم، اما...
غفلت از آثار آیت الله مطهری و آشنایی ناکافی نسل جدید با آثار و دیدگاه‌های شهید آیت الله مطهری، از جمله نکاتی است که علی مطهری، فرزند آیت الله و نماینده ادوار مجلس بر آن تاکید دارد.
به گزارش خبرآنلاین، از او درباره شکاف بین نسلی در خانواده آیت الله مطهری که می‌پرسیم، پاسخ می‌دهد؛ «در خانواده استاد مطهری با احتساب نوه‌ها و نتیجه‌ها و نبیره‌ها ما با چنین پدیده‌ای مواجه نیستیم. البته ممکن است بین آنها اختلاف نظر‌های سیاسی جزئی و تفاوت در قضاوت‌ها درباره برخی مسائل روز وجود داشته باشد.»
این چهره شاخص سیاسی، مسائل رخ داده در ارتباط با کاظم صدیقی و پناهیان را باعث خدشه به بدنه روحانیت می‌داند اما...
مشروح گفت‌وگو با علی مطهری را بخوانید؛
آیت الله مطهری از تئوریسین‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند و امام نیز نگاه و تفکرات ایشان را شاخص و محوری می‌دانستند، اما طی سال‌های اخیر تلاشی هدفمند و برنامه‌ریزی شده برای به انزوا بردن تفکرات و ایده‌های آیت الله شهید یا مغفول ماندن آن تفکرات صورت می‌گیرد. خود شما با تسلطی که بر تفکرات و نگاه پدرتان دارید، چقدر جای خالی این تفکرات را محسوس می‌بینید و در چه حوزه هایی؟
البته این طور نیست که اندیشه ایشان مطرح نباشد، ولی می‌توان گفت باید بیش از این مورد توجه باشد. همچنین این امر را نمی‌توان به برنامه‌ریزی و تعمد نسبت داد، بلکه ناشی از غفلت است، غفلت از اهمیت آثار استاد مطهری و میزان تأثیرگذاری آنها در حل بسیاری از معضلات فکری و اجتماعی. مثلاً در موضوعاتی مثل حجاب و آزادی بیان و نحوه برخورد با منتقدان و مخالفان یا سیاست خارجی و یا مسائل مربوط به روحانیت آثار ایشان می‌تواند راهگشا باشد.
فاصله نسل جدید را با دیدگاه‌ها و تفکرات آیت الله مطهری چقدر پررنگ می‌دانید؟ آیا دیدگاه‌های ایشان قدرت سازگاری با نسل جدید را دارد؟
باید بپذیریم که نسل جدید با دیدگاه‌ها و اندیشه استاد مطهری به اندازه کافی آشنا نیست و لازم است به سوی آثار ایشان بیشتر سوق داده شوند. تجربه نشان داده است که وقتی یکی از آثار آن شهید را مطالعه می‌کنند به سوی سایر آثار جذب می‌شوند و ادامه می‌دهند. می‌توان با کار‌هایی مثل برگزاری مسابقه از کتاب‌های استاد مطهری آنها را متوجه و علاقه‌مند به این آثار کرد. البته جوانان زیادی را سراغ دارم که با آثار ایشان مأنوس‌اند.
آقای مطهری! شکاف بین نسلی چقدر در خانواده آیت الله مطهری مشهود است؟
در خانواده استاد مطهری با احتساب نوه‌ها و نتیجه‌ها و نبیره‌ها ما با چنین پدیده‌ای مواجه نیستیم. همه از مرد و زن و دختر و پسر یک گونه فکر می‌کنند و بین آنها حسن تفاهم برقرار است. البته ممکن است بین آنها اختلاف نظر‌های سیاسی جزئی و تفاوت در قضاوت‌ها درباره برخی مسائل روز وجود داشته باشد. به هرحال در بین نوه‌ها و نتیجه‌ها و نبیره‌ها افرادی پیدا نمی‌کنید که دچار بن‌بست فکری یا پوچی در زندگی و از این قبیل مسائل شده باشند و نیاز به کمک فکری و توجیه ما داشته باشند. شاید علت اصلی آن انس با آثار پدر بزرگشان باشد.
آن تجربیاتی که شخص شما در ارتباط با پدرتان داشته اید چقدر قابل تعمیم به نوع مناسبات و روابط شما با فرزندانتان است؟
به نظر من فرقی حاصل نشده، همان تجربیات و رفتار‌ها قابل تعمیم به رفتار ما با فرزندان و نوه‌هاست. فقط وسایل و ابزار‌ها تغییر کرده و الاّ ماهیت و محتوای حوادث تغییر نکرده است. همان اصول اخلاقی که آن روز باید رعایت می‌شد امروز هم باید رعایت شود.
نگاه آیت الله مطهری مشخصا در مقوله حجاب رویکردی اجباری است یا اقناعی؟
در زمان ایشان بحث اجبار و اختیار حجاب مطرح نبود، بحث فلسفه حجاب و حدود شرعی آن مطرح بوده است. روشن است که در درجه اول مسئله ایمان و اعتقاد به پوشش اسلامی همراه با دانستن علل این حکم و تعبد نسبت به آن مهم است، ولی وقتی حکومت اسلامی تشکیل می‌شود حتماً وظیفه‌ای نسبت به نظارت بر اجرای آن دارد، چون پوشش اسلامی چه درباره مرد و چه درباره زن یک مسئله فردی مثل نماز و روزه نیست بلکه آثار اجتماعی دارد. اینجاست که حکومت باید درباره نحوه نظارت خود تصمیم بگیرد.
آقای مطهری، اتفاقاتی که در بدنه روحانیت رخ می‌دهد، مانند آنچه در ماجرای آقای پناهیان یا کاظم صدیقی رخ داد، چقدر آسیب و خسران برای روحانیت است؟
البته مسئله آقای پناهیان خیلی مهم نبود، یک سوء تعبیر بود و باید دقت می‌کردند. ولی مسئله آقای صدیقی مهم بود و البته برخورد ایشان هم خوب بود و باید منتظر گزارش قوه قضائیه باشیم. طبعاً این گونه حوادث به اعتبار روحانیت آسیب می‌زند و باید توسط خود روحانیت جبران شود.
فاصله بین نسل جدید و قدیم روحانیت چقدر مرتبط با رویکرد‌ها و مشی روحانیت در سال‌های اخیر بوده است؟
اول باید ثابت شود که بین نسل جدید و قدیم روحانیت فاصله است. من چنین فاصله‌ای را درک نمی‌کنم. ولی به طور کلی ورود روحانیت به کار‌های اجرایی دولتی که به شدت مورد نهی آیت الله مطهری بود به این نهاد آسیب زده است.
روحانیت به جای این که دولتی شود باید همچنان در کنار مردم و ناظر بر دولتها و هادی آنها باشد، همان نقشی که روحانیت شیعه در طول تاریخ داشته و استقلال خود از دولتها را حفظ کرده است.
تداوم بارندگی‌ها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش می‌یابد